Abstracte Kunst, Waarom?
Hoe komt het dat decennialang de kunstenaar probeerde een werkelijkheid te scheppen die bijna de werkelijkheid oversteeg? Realisme tot het bijna surrealistische bij de Grieken en de Romeinen?
Het menselijke ideaal, tot in de uiterste precisie.
Men kon de werktuigen (vooral beitels in metaal) en methoden ontwikkelen (het bouwen van tijdelijke structuren om het kunstwerk in te scheppen) om tot een bijna fotografische presentatie te komen. Marmer, rotsblokken, travertijn konden worden verplaatst. Volumineuze werken die de normale afmetingen van het mensdom overstegen.
Deze evolutie is nog steeds bezig via de digitale evolutie. Lasers, 3D-ontwerpen enzovoorts.
En toch is de mens snel uitgekeken op de minutieuze nauwkeurigheid.
Heel éénvoudig: omdat de mens meer gefascineerd is door het verhaal achter het beeld dan door het beeld zelf. Er moet nog iets aan toe te voegen zijn, al is dat dan een mogelijke ‘vraag waarom?’.Er moet iets overdreven zijn, vergroot, verkleind of gefantaseerd…iets dat niet direct herkenbaar is en een nieuwe wereld opent. Nieuwsgierigheid is nog altijd één van de grootste drijfveren van het menselijke wezen.
De fascinerende venus legt het ons verder uit.
Een paleolithisch* vrouwenfiguurtje van 11 cm, gevonden in het Oostenrijkse Willendorf in 1908 blijkt 30.000 jaar oud te zijn. En het oudste vrouwenbeeldje dat ooit werd teruggevonden zit vol geheimen.
*steentijd of stenen tijdperk of de periode uit de prehistorie aangeduid waarin mensen stenen werktuigen gebruikten, en nog geen metalen (helemaal aan het eind van de steentijd werden van sommige metalen wel sieraden gemaakt). Aannemelijk is dat ze in die tijd ook wel houten en benen gebruiksvoorwerpen maakten. De houten en benen voorwerpen zijn uiteraard vrijwel nooit bewaard gebleven.
We blijven altijd gefascineerd door de abstractie die aan dit vrouwenfiguurtje werd toebedeeld. Veel vragen houden de wetenschappelijke onderzoekers vandaag nog steeds bezig:
Waarom heeft het figuurtje geen voeten? Zelfportret van een dame met dikke buik die haar eigen voeten niet kon zien?
Was het een zwangere vrouw, badend?
Waarom is er geen gelaat in detail afgebeeld ? het kapsel met vlechten krijgt speciale aandacht.
Waarom zijn ook de armen niet afgebeeld?
Is het een afbeelding van een levend offer aan de oppergod?
Stamde het beeldje uit de tijd van de matriarchaten (gemeenschap gestuurd door oppervrouwen)?
Toch heeft elke detail dat bewust door de maker is aangebracht, een betekenis. Als kunstwetenschapper zou ik het volgende hierover kunnen zeggen, het is niet wetenschappelijk te staven. Het blijft bij een veronderstelling. En daarom blijft de venus, mij ook voor altijd fascineren. Het antwoord zal waarschijnlijk nooit worden gevonden.
Dit is mijn versie:
De Venus van Willendorf heeft geen ledematen, omdat zij de Oppergodin zelf was, die door een aanbidder is afgebeeld, waarschijnlijk door een jager die haar op zak had, zodat hij geluk en voorspoed kon bekomen op de jacht. Ze werd zo afgebeeld omdat ze niets zelf moest doen. Haar haren werden gevlochten door dienaressen en mochten nooit afgeknipt worden en elke band rond haar hoofd was een soort van verwijzing naar haar leeftijd. Haar eten werd voor haar gekookt en zij moest zelf niet op jacht gaan.Het enige wat zij wel moest doen, was de draagmoeder zijn van een sterk ras, vandaar dat ze steeds zwanger was en zo koos zij de sterkste en knapst uitziende mannen uit om haar te bevruchten wanneer dat weer mogelijk was. Zij was het ook die de mannen beval de stam te verlaten, wanneer zij niet voldoende opbrachten of wanneer ze niet met het beste trofee thuiskwamen, of wanneer er te veel mannelijk nageslacht kwam, waardoor de vrouwen in het gedrang werden gebracht. Er mochten ook niet teveel mannen in de gemeenschap zijn, omdat zij de neiging hadden om tot handgemeen te komen door onderlinge concurrentie, en zo de gemeenschap in gevaar zouden kunnen brengen.
Misschien heb je zelf een andere verklaring en dan hoor ik dat graag in de comments. Mijn verhaal en jouw verhaal verklaren de ongewone proporties van de Venus en maken haar afwijkingen eens zo interessant.
En zo geraken we er nooit over uitgepraat. En vanaf dan valt ons verstand stil en worden we niet meer getriggerd. En dat is nu net waarom moderne en hedendaagse, maar ook abstracte kunst zo fascinerend zijn. Er wordt aan de werkelijkheid iets toegevoegd of weggelaten, of gewijzigd. Of je fantasie wordt geprikkeld door allerlei veronderstellingen.
We komen uit de abstracte wereld, gaan naar de realiteit en verbuigen daarna weer naar de abstractie en zo blijft de kunst boeiend. De Venus triggert ons en die trigger hebben we nodig om kunst boeiend te maken. Het is een heel natuurlijk fenomeen.En dat is nu net waarom moderne en hedendaagse, maar ook abstracte kunst zo fascinerend zijn.Er wordt aan de werkelijkheid iets toegevoegd of weggelaten, of gewijzigd. Of je fantasie wordt geprikkeld door allerlei veronderstellingen.
